Innerlijke ontwikkeling door middel van schilderen

Ons scheppen is een voortzetting van de manier waarop wij zelf geschapen zijn. Als je zonder specifiek onderwerp schildert, maak je altijd een beeld van je eigen constitutie. In de schildertherapie wordt dit gegeven gebruikt om diagnose te stellen en mensen te helpen genezen (door ze bijvoorbeeld naar bepaalde kleuren toe te leiden). Je kunt vanuit dit gegeven echter ook stappen zetten in je innerlijke ontwikkeling. Je kunt ermee in kaart brengen hoe jouw psychische systeem functioneert, en uitproberen hoe je kunt omgaan met je kracht en energie, je blokkades e.d. Ook kun je je door te schilderen inlevend onderzoek doen naar andere sferen of wezens (mensen of anderszins).

Techniek en expressie

In het schilderen zijn er grofweg twee ontwikkelingslijnen te onderscheiden - enerzijds is dat de vrije expressie, het schilderen op intuitie en gevoel, anderzijds is dat het aanleren van technische vaardigheden. Dat gaat niet alleen over het omgaan met materialen, maar ook over gevoel voor licht, ruimte, beweging, kleurwerkingen - kortom: de manier waarop je beeld ontstaat.

Het effectiefst is, om deze twee invalshoeken af te wisselen. Vrije expressie krijgt handen en voeten door technische vaardigheden, technische vaardigheden helpen je gevoel te krijgen voor wat je aan het doen bent, als je vrij schildert. Technische oefeningen kunnen ook helpen om nieuwe ervaringen op te doen, en een nieuwe kijk te krijgen op wat je uit jezelf doet.

Werken met je onzichtbare lichaam - bewustzijn brengen in je creatieve processen

Alles wat in het schilderen meer is dan de materie van papier, doek en verf, is verbonden met je onzichtbare lichamen (je levenskrachten, je gevoelens, je individualiteit). Schilderen kan een manier worden om energetisch werk te doen. Dat kun je ook doen door bijvoorbeeld chi kung of andere vormen van werken met "energie", maar eigenlijk is energie: gevoelens, inhouden, vormen van aandacht. Door de werkingen van licht, kleur, duisternis en perspectief te leren kennen kun je die bewust leren hanteren en van binnenuit leren kennen. Je kunt bewustzijn krijgen in wat je ermee doet. Je daalt dan bewust af in je eigen waarnemingsprocessen en creatieve processen. Zien en doen worden in hoge mate op elkaar afgestemd, en zo doende kun je bepaalde vermogens ontwikkelen. Voor meer over waarnemingsprocessen, klik hier. In dit werk kom je allerlei dingen van jezelf tegen: leuke, verrassende en soms ook frustrerende dingen. Maar in hetzelfde werk kun je ook zelf ontdekken hoe je die dingen in een nieuw licht kunt plaatsen. Al doende kun je uitzoeken hoe je ze kunt omvormen, zoals jou dat goed dunkt.

innerlijke alchemie

Een hulpmiddel is voor mij het idee van de innerlijke alchemie: de twee bovengenoemde ontwikkelingsprocessen (techniek en vrije expressie) staan voor het mannelijke en het vrouwelijk principe. Als die in harmonie worden gebracht, kan er in de ziel een 'kind' geboren worden: je individuele kunstenaarschap neemt gestalte aan. Die kan dan vervolgens een ontwikkeling doormaken. De balans moet steeds aktief gezocht worden - soms is dat: weerzin tegen lastige vragen, oefeningen of aanwijzingen overwinnen, soms is het ook: los durven laten en durven spelen. Iedereen heeft zijn/haar eigen insteek: de een moet eerst zijn/haar gevoel van vrije expressie vinden om uberhaupt iets te kunnen doen, de ander heeft houvast nodig en wil vantevoren weten hoe het aan te pakken. Ik doe mijn best om iedereen in zijn/haar eigen insteek te benaderen. Voor meer over alchemie en creatieve processen, klik hier. Mijn ervaring is dat de kracht voor ontwikkeling ligt in het subtiel balancerende midden. Voor referenties over mijn lessen, klik hier

Licht, kleur, duisternis en perspectief

Het leren kennen en herkennen van zuivere kleuren heeft te maken met het kennismaken met oorspronkelijke kwaliteiten van de menselijke ziel. Je krijgt daardoor een nieuwe indruk van wat gezonde menselijkheid is. Werken met licht en duisternis heeft te maken met het leren balanceren van denken en wil, en het scheppen van ruimte voor (en bewustzijn in) gevoelsgebieden daartussenin. Dit creeert een basis om meer bewust en waarnemend te leren voelen.

In het werken met licht en duisternis zijn meerdere lagen te onderscheiden. Door te leren welke grijswaarde een (prismatische) kleur heeft, leer je het gezonde oerbeeld van die kleur kennen. Daarna leer je hoe je een wereldje (een ruimtebeleving) maakt in je schilderij, hierdoor leer je tasten in de onzichtbare ruimte. Iedere kleur heeft zijn eigen ruimtewerking - vind je die in houtskool, dan maak je je de immaterieel-fysieke kwaliteit van een kleur eigen. Door met vormgebaren te leren werken (ook in het werken met houtskool ), kun je leren omgaan met met beweging en tijd. Bij het uitvoeren in kleur leer je kleuren ten opzichte van elkaar te plaatsen, in de juiste lichtheid/donkerte, in de juiste verhouding tot elkaar. Hiermee leer je kleurperspectief en krijg je gevoel voor kleurprocessen. Je kleuren komen tot leven, en daarmee kun je je gevoels-bewustzijn (het bewust-in-verbinding-zijn), ontwikkelen en uitbouwen. Als je dit eenmaal zo'n beetje beheerst, kun je direct vanuit de (waarnemende) beweging gaan werken. Verder zijn er perspectief-oefeningen: werken met perspectief heeft te maken met de wisselwerking die je hebt met je omgeving, en het bewustzijn brengen daarin. Je leert hierdoor bepaalde waarnemingsprocessen bewuster ervaren. Voor ieder hier genoemd technisch aspect zijn oefeningen beschikbaar.

Leren kijken: Het leren zien van deze dingen is een vaardigheid apart; vaak is het zo, dat een cursist dingen voor elkaar krijgt die hij of zij zelf nog niet ziet. Mooie dingen worden niet altijd meteen herkend! Ik probeer je erop attent te maken. Als je iets maakt, objectiveer je wat er in je leeft. Zeker als het een oefening is, kan ik vaak dingen zien die er aan de hand zijn: problemen of latente vermogens die er liggen, vragen die je jezelf stelt: jouw persoonlijke thematiek. Door je daarvan bewust te worden, ontstaat er keuzevrijheid: ruimte om te zien wat je daar eventueel mee kunt doen. Vaak is het lastig om je eigen dingen meteen objectief waar te nemen (Zelf moet je daarvoor meestal een tijd afstand nemen van het werk). Als je schildert spring je ergens in, met alles wat je hebt en bent, en dan is het zwemmen of verzuipen. Maar ik heb gemerkt dat als je lesgeeft, je eigenlijk je bewustzijn een beetje kunt uitlenen, en dat mensen zich dan snel dingen eigen kunnen maken.

Resultaat - Wie in een paar lessen fantastisch wil leren schilderen, moet ik helaas teleurstellen: natuurlijk kan ik je technieken leren, maar er is ongeveer 10 jaar dagelijks oefenen nodig, om zo virtuoos te worden dat je je over techniek geen gedachtes meer hoeft te maken. Dat hoeft je er echter niet van te weerhouden om trots te zijn op wat jij bereikt in je werk, en plezier te hebben in wat je doet. Het leukst is als je jezelf kunt verrassen, en dat kan kan vanaf het eerste begin al gebeuren. Bovendien: werk dat bezield en doorleefd is, is altijd een genot om naar te kijken. De ervaringen die je tijdens het werk opdoet hebben zowiezo een waarde die los staat van hoe het werk er in de ogen van "de wereld" (die cynische criticus) uitziet. En een stuk werk waaraan je die ervaring hebt op gedaan, zal altijd een speciale waarde voor je houden.
.