Waarnemen
is een activiteit
De menselijke
waarneming heeft een actieve en een passieve kant. Het binnenkomen
van een visuele indruk is een passief proces - dat je je ogen
open hebt wil niet zeggen dat je ook echt iets ziet. Het eigenlijke
kijken bestaat uit het duiden, herkennen en benoemen wat je
ziet. Zien is een activiteit, die je zelf vormgeeft, en waar
ongemerkt een heleboel denkaktiviteit in zit.
Ik ben gaan
schilderen vanuit de fotografie. Schilderen is voor mij een
vorm van actieve fotografie. Niet alleen wat buiten je is is
een objectief gegeven, ook de manier waarop je waarneemt kun
je als aktiviteit leren registreren. Je onderzoekt dan eigenlijk
wie je zelf bent, hoe je met je aandacht handelt in wisselwerking
met je omgeving.
Ik heb onderzoek
gedaan, vanuit de kleurenleer
van o.a. Goethe, naar de samenhangen tussen kleurprocessen
en mijn eigen bewustzijnsprocessen. Door de kleurwetten te onderzoeken,
en die te koppelen aan de menselijke constitutie, kon ik de
menselijke (en daarmee mijn eigen) bewustzijnsprocessen in kaart
brengen (zie: kleuronderzoek). Deze dingen heb ik uitgeprobeerd
in studie- en onderzoeksschilderijen, net zolang tot me bepaalde
werkingen duidelijk werden. (zie:
kijkje in de keuken) Zo probeer ik steeds opnieuw in de
meer onderbewuste lagen van het waarnemen af te dalen. Het schilderen
zelf wordt dan een stuk gereedschap waarmee de handen tot uitdrukking
kunnen brengen wat het lichaam aan en in de levensprocessen
waarneemt. Dit te voelen is woordeloos begrip.
In het werk
gebeurt hierdoor iets wat je concrete bezieling kunt noemen.
Door het ontstaansproces van het werk in overeenstemming te
laten zijn met bepaalde waarnemingsprocessen, komen er wezens
die het werk bezielen. 'Abstract' schilderen kan dan worden
tot een vorm van fotografie van het niet-fysieke. Een kwastgebaar
of een kleurvlek kan drager worden van iets dat ook los van
mij een eigen bestaan heeft. Ik ga met deze dingen/wezens een
(gevoels)dialoog aan en leer daarvan.
Creatieve
processen zijn eigenlijk waarnemingsprocessen. Als die ook ondersteund
worden door technische vaardigheden geeft dat het vermogen om
je handelen zodanig in te richten dat de waarneming niet stuk
gaat. De beste dingen om te maken verzin je niet zelf. Die komen
naar je toe, ze doen zich voor. Je handen, oren, ogen en beweginsapparaat
kunnen leren hoe deze dingen te registreren zonder ze kwijt
te maken. De zintuiglijke waarneming is niet alleen cognitief,
hoewel dat deel wel het meest in het oog springt. We voelen
ook dingen bij wat we zien, en reageren erop met een wilshouding.
Dit laatste speelt zich af op de grens van wat je bewust waarneemt.
Door te leren werken met vorm, kleur, klank en beweging kun
je leren die grenzen te verkennen. Een kunstopleiding is eigenlijk
een scholing van je wil, met het doel om je op een bepaald gebied
(dans, film, schilderen etc.) zodanig thuis te geraken dat je
er op gevoel de weg kunt vinden.
|